Gia Lai: Doanh nghiệp ứng dụng công cụ MFCA để quản trị dòng nguyên vật liệu hiệu quả

Việc triển khai công cụ MFCA tại hai đơn vị sản xuất trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã giúp doanh nghiệp nhận diện rõ các điểm phát sinh lãng phí trong quá trình sản xuất, từ đó đưa ra các giải pháp cải tiến phù hợp để tối ưu hóa chi phí, tiết kiệm tài nguyên và phát triển bền vững hơn.

Trong khuôn khổ nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh “Xây dựng mô hình điểm nâng cao năng suất chất lượng dựa trên việc áp dụng các hệ thống, tiêu chuẩn, công cụ cải tiến năng suất và các giải pháp khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo cho các doanh nghiệp tỉnh Gia Lai”, do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Gia Lai quản lý, Công ty TNHH STI Việt Nam đã triển khai thí điểm công cụ MFCA (Material Flow Cost Accounting) – hạch toán chi phí theo dòng nguyên vật liệu – tại hai doanh nghiệp: Công ty TNHH MTV Gái Thành và HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Đức Khang Gia Lai. Đây là hai đơn vị có mô hình sản xuất đặc thù trong lĩnh vực nông sản và hóa mỹ phẩm sinh học, có tiềm năng phát triển nhưng còn gặp thách thức trong việc tối ưu hóa chi phí vận hành.

MFCA – Giải pháp quản trị chi phí dòng nguyên vật liệu theo tư duy hiện đại

MFCA là một công cụ quản trị được phát triển từ Nhật Bản, giúp doanh nghiệp tính toán chi tiết chi phí liên quan đến cả sản phẩm đạt và dòng thải (nguyên liệu thất thoát, hao hụt trong sản xuất, chất thải, tiêu tốn năng lượng...). Thông qua việc lập bản đồ dòng vật liệu và định lượng chi phí lãng phí, MFCA giúp tổ chức xác định được điểm nghẽn trong hệ thống sản xuất, từ đó có cơ sở để cải tiến quy trình, tiết kiệm tài nguyên và tăng hiệu quả sử dụng nguyên liệu đầu vào.

Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ – đặc biệt trong các ngành sử dụng nhiều nguyên liệu thô, chi phí đầu vào lớn như nông sản và hóa mỹ phẩm – MFCA không chỉ là công cụ đo lường, mà còn là nền tảng tư duy quản trị giúp chuyển đổi mô hình vận hành theo hướng tinh gọn và bền vững hơn.

Công ty Gái Thành: Nhận diện tổn thất trong chuỗi sản xuất nông sản đặc sản

Là đơn vị chuyên sản xuất và kinh doanh các mặt hàng nông sản đặc sản của Gia Lai như măng khô, cà phê, hạt tiêu và đặc biệt là chanh dây, Công ty TNHH MTV Gái Thành hoạt động với chuỗi cung ứng khá phức tạp – từ thu mua nguyên liệu tươi, chế biến, sấy khô đến đóng gói và bảo quản. Tuy nhiên, do đặc thù nguyên liệu dễ hỏng và biến đổi nhanh, doanh nghiệp thường phải đối mặt với tình trạng tổn thất nguyên liệu trong khâu sơ chế, sấy và bảo quản, dẫn đến tăng chi phí và giảm hiệu quả sản xuất.

Thông qua mô hình MFCA, công ty đã được chuyên gia hỗ trợ xây dựng sơ đồ dòng vật liệu, phân tích từng khâu gây tổn thất và xác định tỷ lệ hao hụt cụ thể tại các giai đoạn như làm sạch, thái mỏng, sấy và đóng gói. Kết quả cho thấy lượng chanh dây loại thải hoặc hao hụt trong khâu sơ chế chiếm tỷ lệ không nhỏ, trong khi chưa có giải pháp tái sử dụng hiệu quả. Từ đó, công ty bắt đầu nghiên cứu phương án tái sử dụng phụ phẩm như vỏ chanh dây, phần thịt quả không đạt, kết hợp với xây dựng quy trình phân loại chặt chẽ ngay từ đầu vào. MFCA giúp công ty hình thành tư duy kiểm soát dòng nguyên liệu toàn diện, giảm lãng phí và hướng đến khai thác tối đa giá trị từ nông sản địa phương.

Thành phẩm chanh dây được bảo quản kho lạnh của Gái Thành

HTX Đức Khang: Tối ưu hóa sản xuất nước rửa chén sinh học từ nguồn nguyên liệu bản địa

Khác với Gái Thành, HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Đức Khang Gia Lai là đơn vị hoạt động trong lĩnh vực sản xuất hóa mỹ phẩm sinh học – chủ yếu là nước rửa chén và nước lau sàn – từ các nguyên liệu thiên nhiên như vỏ trái cây, dịch lên men, và tinh dầu bản địa. Dù quy mô chưa lớn, nhưng HTX đang xây dựng mô hình sản xuất có định hướng rõ ràng về bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và phát triển kinh tế địa phương.

Trong quá trình chế biến, HTX gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý định mức nguyên liệu, kiểm soát chất lượng sản phẩm và đánh giá hiệu quả sử dụng tài nguyên. Nhờ công cụ MFCA, HTX được hướng dẫn thiết lập sơ đồ dòng nguyên vật liệu cho từng loại sản phẩm, từ khâu sơ chế nguyên liệu, chiết xuất, phối trộn, chiết rót đến đóng gói thành phẩm. Công cụ này giúp HTX nhận diện được tỷ lệ thất thoát trong pha chế và đóng gói, kiểm soát tốt hơn lượng nước, nguyên liệu lên men và phụ gia sử dụng trong từng mẻ sản xuất. Từ đó, HTX bắt đầu cải tiến quy trình chiết rót bán tự động, giảm thất thoát và đảm bảo định lượng chuẩn xác hơn.

Ngoài ra, MFCA còn giúp HTX tăng cường quản lý kho nguyên liệu, đưa ra định mức sử dụng khoa học, làm cơ sở để tính toán giá thành sản phẩm một cách minh bạch. Điều này rất có ý nghĩa với một HTX định hướng phát triển sản phẩm sinh học lành mạnh, vì nó giúp xây dựng niềm tin với người tiêu dùng thông qua việc kiểm soát chất lượng và chi phí hiệu quả.

Một số sản phẩm chủ đạo của Đức Khang

Kết nối giữa chi phí – hiệu quả – môi trường: MFCA đang mở ra tư duy mới

Từ hai mô hình điểm, có thể thấy MFCA mang lại không chỉ lợi ích về mặt tài chính mà còn góp phần thay đổi cách doanh nghiệp nhìn nhận về chi phí và giá trị. Khi lãng phí được “định hình” rõ ràng qua số liệu, doanh nghiệp có động lực cụ thể để cải tiến, và từ đó tiến gần hơn đến mô hình sản xuất xanh, tuần hoàn – đúng theo định hướng phát triển bền vững mà tỉnh Gia Lai đang thúc đẩy.

Với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Công ty TNHH STI Việt Nam, cả hai đơn vị đều đã xây dựng được nền tảng để tiếp tục áp dụng MFCA một cách chủ động, lâu dài và phù hợp với quy mô thực tế. Trong thời gian tới, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Gia Lai sẽ tiếp tục khuyến khích và nhân rộng mô hình này tới nhiều doanh nghiệp khác, đặc biệt trong các lĩnh vực sử dụng nhiều nguyên liệu thô, để Gia Lai thực sự trở thành vùng đất phát triển sản xuất nông nghiệp – công nghiệp sạch, hiệu quả và hiện đại.